Spotkanie odbyło się w Olsztynie w dniach 5–6 grudnia 2023 r. Organizatorem była Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (UWM) w Olsztynie, współorganizatorami: Polski Związek Pracodawców Leśnych i Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Olsztynie. Patronat medialny sprawowała m.in. GAZETA LEŚNA i portal FIRMYLESNE.pl.

Rozdrobnienie i deprecjacja

Współpracy LP–zule daleko do doskonałości, a lista oczekiwań tych Konferencja „Współpraca Lasy Państwowe – Przedsiębiorstwa Leśne – ocena i perspektywy na przyszłość”, Olsztyn, 5–6 grudnia 2023 roku ostatnich wobec Lasów jest od lat ta sama: wypracowanie wieloletniej strategii dla branży usług leśnych, egzekwowanie zapisów umowy, rozwiązywanie umowy z nierzetelnymi firmami, dążenie do dużych firm leśnych. Takie postulaty zgłaszał w dyskusji Wojciech Szczotka, wiceprezes Stowarzyszenia Przedsiębiorców Leśnych.

Zdaniem Wojciecha Wójtowicza, prezesa Polskiego Związku Pracodawców Leśnych i Lucjana Długosiewicza, wiceprezesa PZPL, najważniejsze aktualne problemy zuli to: zmiany wielkości pakietów i zbyt małe pakiety, niezgodność katalogu prac leśnych ze standardem wykonawstwa prac leśnych, pakiety harwesterowe, brak kar dla nierzetelnych firm, brak waloryzacji stawek o inflację rzeczywistą w umowach wieloletnich, wykonywanie przez zule niektórych prac za darmo, brak elektronicznego obiegu dokumentów.

Kolejne problemy to zbyt wiele sortymentów na jednej powierzchni, brak kumulowania pracy dla harwestera, kupowanie maszyn leśnych przez LP, brak kontroli zatrudnienia w zulach, firmy teczkowe, nadmiar 5 proc. przy papierówce.

Zdaniem Dariusza Rutkowskiego z UWM Lasy Państwowe nie tylko nie kreują profesjonalizacji rynku, a wręcz go sabotują. LP dążą do większej „konkurencyjności”, czyli zwiększenia liczby ofert na jeden pakiet, a robią to przez zmniejszanie tych pakietów, co prowadzi do rozdrobnienia sektora usług leśnych. Dla przykładu w RDLP w Gdańsku w roku 2021 było dwa razy więcej pakietów, niż w roku 2018.

[...]

Certyfikacja i szkolenia

Pewne kroki w kierunku profesjonalizacji rynku podjęto już w RDLP w Szczecinie. 

Tam prowadzony jest projekt „Rzetelny wykonawca”, który polega z grubsza na tym, że dla kilkunastu nadleśnictw ogłasza się jeden, wspólny „mega przetarg”. Zule nie mogą więc jak dawniej wykorzystywać tego samego potencjału w różnych nadleśnictwach, w ramach jednego przetargu potencjał nie może się powtarzać. Pisaliśmy o tym szerzej w GAZECIE LESNEJ nr 10/2022.

– Projekt okazał się sukcesem. Być może będzie rozszerzany na kolejne RDLP – zaznaczył Hubert Kowalczyk, zastępca dyrektora RDLP w Szczecinie.

W dyskusji podczas konferencji pojawiły się głosy zulowców sugerujące, by zastanowić się nad przeniesieniem tego sposobu kontraktowania na cały kraj. – Potrzebne byłyby do tego narzędzia informatyczne, które mogłyby integrować przetargi w całym kraju – uzasadniał Kowalczyk. W jego dyrekcji umowy dwuletnie na usługi leśne zastosowało w tym roku 14 nadleśnictw.

Omówiono zresztą nie tylko pozytywne przykłady z Polski, ale i z zagranicy. W Szkocji przetargi na pozyskanie i hodowlę są osobne, a umowy – wieloletnie.

– Umowy na pozyskanie są waloryzowane nawet co trzy miesiące o cenę paliw, a w pracach z hodowli waloryzacja jest co roku – mówił Marcin Barański, który pracuje w państwowych lasach w Szkocji. Firmy prywatne wykonujące prace leśne nie muszą mieć żadnych certyfikatów. Indywidualne certyfikaty czy uprawnienia mają za to poszczególni pracownicy, np. drwale czy operatorzy.

[...]

Zul w roku 2050

Przedstawiciele PZPL przedstawili także wizję przyszłości rynku usług leśnych: pakiety mają być takiej wielkości, by móc utrzymać na każdym minimum jednego harwestera i ludzi, praca będzie przez cały rok, pomiar fotooptyczny drewna, operator maszyny sam będzie wyznaczał drzewa do wycięcia w trzebieży za pomocą programu opartego o sztuczną inteligencję, wykonanie prac zostanie sprawdzone dronem, firmy zostaną objęte certyfikacją. 

I dalej: wszystkie dokumenty będą przesyłane elektronicznie, żadnych papierów i ich wożenia, leśniczowie staną się specjalistami: jeden od hodowli, inny od pozyskania, kolejny od ochrony i będą pracować na większym terenie niż jedno leśnictwo, dostępna  ma być wielofunkcyjna aplikacja „ZUL” z bieżącym podglądem o wykonywanych pracach, szkolnictwo leśne ma być bardzo praktyczne, pilarze otrzymają prawo do wcześniejszej emerytury, no i będą szanowani. W nadleśnictwach zaczną obowiązywać kontrakty menadżerskie dla zarządzających danym areałem leśnym w określonym czasie, np. na czas trwania operatu, faktury dla zuli mają być wystawiane od razu po każdej wykonanej pracy, a nie raz w miesiącu, na każdej pozycji – maksymalnie cztery sortymenty. Zacznie działać dobra współpraca LP, zuli, ekologów, samorządów, lokalnych społeczności.

– Postulaty zuli są do zrobienia nie w roku 2050, ale dużo wcześniej. A właściwie już teraz. Trzeba przedefiniować cele LP – z produkcji surowca na utrzymanie lasu w zmiennych warunkach klimatycznych. Nie trzeba więc robić wszystkich zabiegów: czyszczeń czy trzebieży, trzeba za to dać większą swobodę nadleśniczym – tłumaczył Janusz Zaleski, były zastępca dyrektora generalnego LP i były wiceminister od środowiska.

Jak podsumował Wiesław Krzewina, niegdyś zastępca dyrektora generalnego LP, a dziś dyrektor LZD Murowana Goślina, zul teczkowy to jest zło, a już dziś o polskim leśnictwie powinny wspólnie rozmawiać cztery środowiska: Lasy Państwowe, przemysł drzewny, zule i ekolodzy. 

Tekst: Rafał Jajor

Fot.: Rafał Jajor

To oczywiście jedynie fragment pełnej relacji z wydarzenia, na którym poruszano wiele innych kwestii. Była mowa między innymi o działalności firmy Quercus, wypadkach w pracy leśnej czy szerzej o certyfikacji pracy czy promowaniu BHP. Całe sprawozdanie znajdziecie w najnowszym numerze GAZETY LEŚNEJ. Zachęcamy do prenumerowania największego czasopisma branżowego w kraju!

"Konferencja dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą Doskonała Nauka – Wsparcie konferencji naukowych (Nr projektu DNK/SP/548886/2022, kwota dofinansowania 113 718,00 zł, całkowita wartość projektu 128.718,00 zł)"