Konferencja "Współpraca Lasy Panstwowe - Przedsiębiorstwa Leśne - ocena i pespektywy na przyszłość" odbyła się w dniach 5 - 6 grudnia 2023, organizowana przez Katedrę Leśnictwa i Ekologii Lasu Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (UWM) w Olsztynie przy współpracy z Polskim Związkiem Pracodawców Leśnych i Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Olsztynie.

Portal firmylesne.pl i GAZETA LEŚNA były patronami medialnymi wydarzenia.

Teraz opublikowano wnisoki z konferencji, które można w całości przeczytać poniżej:

Punktem wyjścia do poprawy współpracy pomiędzy Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe Państwowymi a Przedsiębiorstwami leśnymi jest dobra identyfikacja celów jakie przyświecają obu współpracującym stronom.

Celem „zlecającego” są prawidłowo wykonane prace z zakresu gospodarki leśnej, w realnej rynkowo cenie, w uzgodnionym wspólnie terminie oraz zgodnie z przepisami prawa, cele wykonawcy są tożsame, dodatkowo w przedsiębiorstwie leśnym muszą temu towarzyszyć zyski.

WNIOSKI PODSTAWOWE

1. Konieczne jest stworzenie strategii rozwoju sektora usług leśnych przy udziale przedstawicieli obu współpracujących stron. Dobrze, aby w strategii dokładnie określić mierzalne cele oraz wskaźniki, aby była ona okresowo oceniana i odpowiednio modyfikowana.

2. Dla przywrócenia „sprawczości” w zarządzaniu lasami i stworzenia możliwości bardziej skutecznego reagowania na pojawiające się wyzwania należałoby wrócić do stosowania artykułu 35 ustawy o lasach. Nadleśniczy powinien prowadzić samodzielnie gospodarkę leśną w nadleśnictwie na podstawie planu urządzania lasu oraz odpowiadać za stan lasu. W obszarze współpracy z sektorem usług leśnych dotyczy to kontraktowania usług leśnych (art. 52 Prawa zamówień publicznych).

3. Prawo zamówień publicznych powinno być tak stosowane do kontraktowania usług leśnych, aby kreować silne i profesjonalne przedsiębiorstwa leśne o mocnych fundamentach, dobrze wyposażone technologicznie i zatrudniające ludzi na umowę o pracę. Stosowanie tego prawa na zasadzie „daleko posuniętej ostrożności” nie prowadzi z pewnością do takiego celu.

4. Należałoby ponownie przeanalizować, przy udziale prawników obu współpracujących stron uwarunkowania prawne stosowania prawa zamówień publicznych do usług leśnych, szczególnie pod kątem zastosowania innych przewidzianych prawem trybów i procedur, tak aby stosowane prawo służyło podnoszeniu jakości realizowanych usług oraz uczciwej konkurencji. Szczególną nacisk należałoby położyć też na precyzyjne określenie i wycenę przedmiotu zamówienia.

5. Przy organizowaniu przetargów na usługi leśne i stabilizacji sektora usług leśnych należałoby brać pod uwagę warunki lokalne, w tym czynniki społeczno-ekonomiczne (np.: poziom bezrobocia, demografię lub potencjał do pozyskania maszynowego.

6. Wydaje się sensowne podjęcie prac i analiz prawnych pod katem możliwości zastosowania partnerstwa publiczno – prywatnego do współpracy przy realizacji prac z zakresu gospodarki leśnej.

7. Konieczne jest wdrożenie certyfikacji usług leśnych, która podniesie jakość realizowanych usług oraz ograniczy nieuczciwą konkurencję wśród wykonawców, jednocześnie niezbędne jest takie wdrożenie tego procesu, aby nie łamać prawa konkurencji.

8. Konieczne jest podjęcie kroków w kierunku uregulowania sposobu przeprowadzania szkoleń, wydawania uprawnień i weryfikacji podmiotów prowadzących szkolenia w zawodzie drwal-operator pilarki, uprawniające do ścinki drzew oraz w zawodzie operator harwestera / forwardera. W drugiej kolejności należało by zwrócić szczególna uwagę na konieczność urynkowienia działalności szkoleniowej w leśnictwie, co przy precyzyjnych normach prawnych jest gwarantem odpowiedniej jakości i transparentności.

9. Niezbędne jest wypracowanie modelu sektora usług leśnych, pewnym jest że nie jest możliwe stworzenie jednego rozwiązania do wdrożenia na terenie całego kraju, należałoby wypracować 3 – 4 modele współpracy w zależności od uwarunkowań lokalnych (struktura drzewostanów, koszty pracy, dostępność pracowników).

10. Bardzo ważnym zagadnieniem przy stabilizacji współpracy pomiędzy Lasami Państwowymi, a przedsiębiorstwami leśnymi jest bezpieczeństwo pracy, należy je traktować priorytetowo i z maksymalnym zaangażowaniem obu współpracujących stron. Ograniczenia finansowe nie powinny wpływać na obniżenie poziomu bezpieczeństwa prac. Należy to brać pod uwagę zarówno po stronie zleceniodawców (wycena prac do przetargu na usługi leśne) jak i wykonawców (wycena swoich ofert do przetargu).

11. Bezpieczeństwo pracy to dziedzina wymagająca ciągłej, systematycznej kontroli i nadzoru. Należy rozważyć przeprowadzenie audytów terenowych z zakresu bhp, przez niezależne zespoły audytorów, realizujący swoje zadania na poziomie Dyrekcji Regionalnych LP.

12. Niezbędne jest poszerzenie badań nad sektorem usług leśnych, najlepiej przy podejściu interdyscyplinarnym (badania społeczne, ekonomiczne, leśne).

13. Konieczne jest uzupełnienie braków i nieścisłości w systemie prawnym w obszarze kompetencji zawodowych, kształcenia, certyfikacji oraz kontraktowania prac leśnych.

WNIOSKI UZUPEŁNIAJĄCE

1. Skutecznym mechanizmem egzekwowania stosowania przepisów prawa i zapisów umowy na realizacje usług leśnych przez przedsiębiorstwa leśne byłoby z pewnością szersze korzystanie z uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy, której działania mogą być inspirowane przez administrację leśną.

2. Konieczne byłoby stworzenie mechanizmu ograniczania dostępu do możliwości startowania w przetargach (skrajnie do wykluczenia z przetargów) dla przedsiębiorstw które realizują umowy w sposób niewłaściwy z rażącym naruszeniem bezpieczeństwa, dotrzymywania terminów i jakości prac. Być może na początek odważniejsze stosowanie kar umownych z wpisywaniem ich wysokości w referencjach, stosowanie niższych kar, ale uczynienie ich jednocześnie nieuchronnymi.

3. Konieczne jest położenie dużego nacisku na egzekwowanie w praktyce zastosowanych w umowach zapisów, być może na zasadzie listy kontrolnej sprawdzanej w terenie. Stworzony powinien zostać mechanizm nieuchronnego egzekwowania zapisów umowy.

4. Bezwzględnie należy korzystać z prostych rozwiązań stosowanych w zbliżonym porządku prawnym wypracowanych w innych krajach – Republika Czeska jest tu dobrym przykładem uproszczenia procedur.

5. Należałoby niezwłocznie rozpocząć pierwsze działania w obszarze certyfikacji usług leśnych - jest to proces skomplikowany i nie ma możliwości wprowadzenia go z „dnia na dzień”, trzeba go jednak rozpocząć, warto skorzystać z doświadczeń innych branż i organizacji, podobnie jak to miało miejsce w projekcie Rzetelne Przedsiębiorstwo Leśne - takie podejście daje szanse na wypracowanie kompleksowego rozwiązania.

6. W tworzeniu systemu certyfikacji usług leśnych należy pamiętać, że zgodnie z prawem konieczne jest docelowe wdrożenie również równoważnych certyfikatów które pojawią się na rynku.

7. W pracach nad utworzeniem modelu sektora usług leśnych należałoby wziąć pod uwagę następujące kwestie:

- w modelu funkcjonowania sektora powinny znaleźć się firmy wysoko wyspecjalizowane technologicznie w obszarze maszynowego pozyskania drewna. Przemawiają za tym względy ekonomiczne, środowiskowe oraz społeczne.

- pozostałe przedsiębiorstwa usług leśnych powinny dążyć do dywersyfikacji swoich przychodów, komplementarnych aktywności powinny szukać szczególnie w branżach zbliżonych do klasycznych usług leśnych (usługi komunalne, zlecenia na rzecz innych właścicieli lasów, prace drogowe, usługi rolnicze itp.:)

- na model współpracy duży wpływ ma podział zamówienia w postępowaniach przetargowych, istotnym byłoby, aby był on dla potencjalnych wykonawców przewidywalny i dostosowany do zastosowanego jednego z modeli współpracy.

8. Należało by w większym stopniu kontrolować podwykonawców usług leśnych przez administrację Lasów Państwowych, korzystając z przepisów prawnych które nakładają na zleceniodawcę obowiązki informacyjne w stosunku do pracowników podwykonawców w obszarze zagrożeń dla bezpieczeństwa i zdrowia podczas pracy na terenie nadleśnictw.

9. Niezbędne jest uszczegółowienie umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami realizującymi usługi leśne, ze szczególnym uwzględnieniem jednoosobowych działalności gospodarczych. Powinny one jasno określać; zakres i podział obowiązków z zakresu bhp i prawa pracy.

10. Wskazane jest wydanie odpowiedniego zarządzenia oraz wprowadzenie wewnątrz struktury Lasów Państwowych systemowego podejścia i postępowania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w stosunku do wykonawców i podwykonawców zamawianych usług.

WNIOSKI ZWIĄZANE Z KOMUNIKACJĄ W OBSZARZE WSPÓŁPRACY

1. Konieczne jest podjęcie przez Lasy Państwowe przy współudziale organizacji zrzeszających przedsiębiorstwa leśne działań informacyjnych skierowanych do społeczeństwa w celu zwiększenia rozpoznawalności leśnych przedsiębiorstw usługowych i znaczenia sektora usług leśnych w rozwoju obszarów wiejskich Polsce.

2. Warto podjąć aktywne działania w zakresie podniesienia świadomości społecznej, co do faktu że zrównoważony rozwój to nie tylko środowisko - ale również społeczeństwo oraz gospodarka.

3. Ważne jest dzielenie się wiedzą, wykorzystanie doświadczeń i efektu skali w organizacji Lasy Państwowe w rozwiązywaniu problemów w zakresie usprawniania współpracy, ale również w każdym innym obszarze problemowym. W efekcie dobre rozwiązania z jednej jednostki organizacyjnej LP mogłyby być stosowane również w innych – (np.: rozwiązania dotyczące przedsiębiorstw leśnych zastosowane w RDLP Szczecin, czy wcześniej RDLP Gdańsk).

4. Konieczna jest szczególna promocja zawodu drwala i podniesienia społecznego szacunku do pracy w lesie, co ułatwi sektorowi usług leśnych konkurencję o pracowników z innymi branżami i przełoży się na podniesienie jakości prac.

5. Należy wspierać sektor usług leśnych, wykorzystując możliwości prawne, finansowe oraz organizacyjne. Nie bez znaczenia są również działania miękkie, usprawnienia komunikacyjne, wzajemny szacunek, partnerskie traktowanie i włączenie przedstawicieli sektora usług leśnych do wypracowywania wspólnych rozwiązań.

6. W wypracowywanych rozwiązaniach w zakresie polityki przetargowej należy bezwzględnie dążyć do równorzędności/partnerstwa stron. Konieczne byłoby współtworzenie umowy na świadczenie usług przez obie współpracujące strony i generalnie zastąpienia „narzucania rozwiązań” wspólnie wypracowanymi rozwiązaniami.